Tabriz 350x250cm

Iran/Tabriz Mahi 350x250cm.

Deze Tabriz is geknoopt in het veel voorkomende Mahi-design dat symmetrisch is opgebouwd met rozetten en wijnstokken.

Naar goed gebruik draagt het Tabriz tapijt de naam van haar ‘geboortestad’. Tabriz is de hoofdstad van Azerbayian in noordwest Perzië. Sinds de zeventiende eeuw behoort Tabriz, gelegen aan de uitlopers van de Kaukasus, tot een van de belangrijkste tapijt producerende steden van Iran. Deze stad ligt 1367 meter boven zeeniveau. De oorspronkelijke naam was Tav-riz, daar waar de rivier begint.

De blauwe moskee uit de 15de eeuw is een van de schaarse monumenten. Het is een juweel van Perzische architectuur. Het begin van Tabriz als stad is niet met zekerheid vast te stellen. De geschiedenis geeft aan dat de stad is gesticht door Zobeideh, echtgenote van Kalif Harun al-Rashid (ca. 766-809). De stad moet echter veel ouder zijn. In de tiende eeuw beschrijft de historicus Moqadassi dat de stad een welvarende oase is. In 1043 wordt de stad met veertigduizend inwoners door een aardbeving weggevaagd. Twee eeuwen later komt de stad onder Mongoolse dynastie. Het wordt dan de invloedrijkste stad van het rijk van IL-Khani. In 1430 is Tabriz de hoofdstad van de Turkmeense dynastie van Kara Qayounion. Ook Shoah Ismail kiest Tabriz in de 16e eeuw als hoofdstad, waarna Russen, Osmanen en Perzen om de stad vechten. Vanaf 1981 behoort de stad bij Iran.

De eigen standaard van het Tabriz tapijt

Het Tabriz tapijt kent een eigen standaard om de knoopfijnheid aan te geven: 25, 30, 35, 40, 50, 55, 60, 65 en 70 ragh. Een tapijt van bijvoorbeeld 35 ragh, heeft 35 knopen per punzeh dit is over 7 cm kettingdraad gemeten. Het aantal knopen per cm² is dan 35:7 = 5×5 en het tapijt heeft dan 25 per cm² of 250.000 knopen per m². De waarde van een Tabriz tapijt is niet altijd evenredig met het aantal knopen. Voor een fijner tapijt gebruikt met betere wol, te weten korkwol.

Tabriz telt ca. 1.700.000 inwoners, waarvan 2/3 Turks spreekt, daarnaast wonen er ook veel Armeniërs. In de talrijke tapijtateliers worden sinds de 17 e eeuw in vele categorieën tapijten vervaardigd. De fijnste tapijten met een knoopfijnheid van ca 100 per cm² behoren tot de top van Iraanse tapijtproductie. Men gebruikt hiervoor een bijzonder haakmesje (de Tabriz-knoophaak, Tich). Tabriztapijten komen bijna uitsluitend uit de stad zelf waar ateliers zijn met een groot aantal weefgetouwen. In het begin van de eeuw werden in Tabriz ook zijden tapijten geknoopt. Deze zeldzame stukken behoren nu tot de mooiste exemplaren van het Perzische tapijt uit die periode.

Mashayekhi: een voorbeeld voor velen

Tabriztapijten spelen een belangrijke rol in Iran en werden als eerste voor export gemaakt. Er zijn daardoor beroemde ateliers ontstaan. Een van de bekendste is Mashayekhi uit Sarab, meesterknoper van het begin van de twintigste eeuw. De tapijten van Mashayekhi hebben geraffineerde kleurenbalans en een fijne, zachte wol (Oriental Carpets Design, P.R.J. Ford). Deze knoper heeft het beroemde Herati-motief aangepast en zijn familie is in de vijftiger jaren verhuisd naar Sarab en Ghiassabad. Tegenwoordig worden er vanuit India en Pakistan Bidjars verkocht met de naam Bidjar Mashayekhi, dit zijn uiteraard reproducties. Later had hij ook ateliers in Tabriz en Arak. Overige bekende ontwerpers zijn Narwani, Sanayeh Garabagi, Benlian en Taba Tabai.

Eigenzinnige aanpak vormt de sleutel tot succes

De designs zijn exclusief, de rustpauzes per knooptijd zijn langer en veelvuldiger om de ogen niet extra te belasten. De makers behoren tot de besten van Azerbeidzjan. Zij zijn ook de snelste knopers. Het is verbazend en fascinerend om te zien hoe men met grote snelheid en accuratesse de tapijten vervaardigd. De knoop bestaat uit een dubbele draad en men gebruikt in dit Turks sprekend gebied de Turkse- of Ghiordesknoop. In Tabriz worden de meeste tapijten in ateliers vervaardigd, maar ook bij mensen thuis zijn nog weefgetouwen te vinden.